در قرآن كرم آيات متعددي
وجود دارد كه ضيلت و برتري جهاد را نسبت به اعمال ديگر بيان ميكند. در سورة توبه
مي‌فرمايد:
اجعلتم
سقايه الحاج و عماره المسجدالحرام كمن آمن بالله و اليوم الآخر و جاهد في سبيل
الله يستوون عندالله و الله لا يهدي القوم الظاليمن.[1]
آيا آب دادن به حاجيان و
عمارت مسجدالحرام رابا كسي كه به خدا و روز قيامت ايمان آورده و در راه خدا جهاد
كرده است، برابر مي‌دانيد؟ نه، نزد خدا برابر نيستند و خدا ستمكاران را هدايت نمي‌كند.
آنان كه ايمان آوردند و مهاجرت كردند و در راه خدا به مال و جان خويش جهاد كردند،
نزد خدا درجه‌اي عظيم‌تر دارد و كام‌يافته‌گان‌اند.
رسول اكرم(ص) در فضيلت
مجاهد مي‌فرمايند:«خداوند سه كس را دوست دارد: كسي كه شب برخيزد و كتاب خدا را
بخواند؛ كسي كه با دست راست خود صدقه دهد و آن را با دست چپ خود مخفي دارد و كسي
كه با گروهي به جنگ برود و يارانش بگريزند و او در برابر دشمن بايستد.»[2]
امام رضا(ع) نيز دربارة
فضيلت مجاهدان در راه خدا چنين فرمودند:
للجنه
باب يقال له باب المجاهدون، يمضون اليه فاذا هو مفتوح و هم متقلدون سيوفهم و الجمع
في المواقف و الملائكه ترحب بهم...[3]
بهشت را دري است كه آن را
در مجاهدان نام نهاده‌اند و مجاهدان از آن در به بهشت وارد ميشوند، در حالي كه
شمشيرهايشان را حمايل ساخته و در موقف گرد آمده‌اند و فرشتگان به آنها خوشامد مي‌گويند.
در فضيلت جهاد همين بس‌كه
قرآن كريم آن را معامله و تجارت با خداوند و موجب دوستي حق تعالي معرفي ميكند.
قرآن شريف مي‌فرمايد:
ان
الله اشتري من المؤمنين انفسهم و اموالهم بان لهم الجنه يقاتلون في سبيل الله
فيقتلون و يقتلون وعدا عليه حقا في التوريه و الانجيل و القرآن و من اوفي بعهده من
الله فاستبشروا ببيعكم الذي بايعتم به ذلك به و ذلك هو الفوز العظيم.[4]
خداوند از مؤمنان جانها و
مالهايشان را خريده است تا بهشت از آنان باشد. در راه خدا جنگ مي‌كنند، چه بكشند
يا كشته شوند، وعده‌اي كه خدا در تورات و انجيل و قرآن داده است به حق برعهده اوست
و چه كسي بهتر از خدا به عهد خود وفا خواهد كرد؟ بدين خريد و فروش كه كرده‌ايد،
شاد باشيد كه كاميابي بزرگي است.
علامه طباطبايي(ره) در
تفسير اين آيه شريفه مي‌فرمايد:
«كلمة اشتراء به معناي قبول آن جنسي است كه در
خريد و فروش در برابر پرداخت قيمت به انسان منتقل مي‌شود. خداي سبحان در اين آيه
به كساني كه در راه خدا با جان و مال خود جهاد مي‌كنند، وعده قطعي بهشت مي‌دهد و
مي‌فرمايد كه اين وعده را در تورات و انجيل هم داده است، همان‌طور كه در قرآن مي‌دهد.
خداوند اين وعده را درقالب تمثيل ريخته و آن را به خريد و فروش تشبيه كرده است؛
يعني خود را خريدار، مؤمنان را فروشنده، جان و مال ايشان را كالاي مورد
معامله، بهشت را قيمت و بهاي آن و تورات،
انجيل و قرآن را سند آن خوانده است و چه تمثيل لطيفي به كار برده است. در آخر
مؤمنان را به اين معامله بشارت داده و به رستگاري عظيمي تهنيت داده است.»[5]
قرآن كريم جهاد را موجب
دوستي خداوند بيان ميكند و مي‌فرمايد:
ان
الله يحب الذين يقاتلون في سبيله صفا كانهم بنيان مرصوص.[6]
خداوند دوست دارد كساني را
كه در راه او در صفي به هم‌پيوسته همچون شالوده‌هاي سربي مي‌جنگند.
بر اساس اين آيه شريفه،
كساني كه در راه خداوند و برقراري دين الهي محكم و استوار به جهاد با مشركان و
كافران بپردازند، مورد محبت و دوستي حق تعالي قرار مي‌گيرند و اين منتهاي سعادت
انسان است.
قرآن كريم براي مجاهداني
كه در جبهه‌ها به شهادت مي‌رسند،ارزش فراواني قايل است و از روايات پيشوايان
معصوم نيز اين نكته برداشت مي‌شود كه شهيدان راه خدا از مقام و منزلتي خاص
برخوردار ميشوند. خداوند در قرآن مجيد دربارة شهيدان مي‌فرمايد:
ولا
تحسبن الذين قتلوا في سبيل الله امواتا بل احياء عند ربهم يرزقون.[7]
كساني راكه در راه خدا
كشته شده‌اند مرده مپنداريد، بلكه آنان زنده‌اند و نزد پروردگارشان روزي داده ميشوند.
در روايتي آمده است هنگامي
كه مجاهد به شهادت مي‌رسد، فرشتگان به زمين نازل ميشوند و او را به قصري در بهشت
مي‌برند كه براي او تعبيه شده است و وسايل زندگي او را تا روز قيامت در آنجا فراهم
مي‌كنند. روز قيامت ملائكه او را نزد پيامبر اكرم(ص) و زير لواي حمد مي‌برند و
شهيد از آنجا محشر را تماشا ميكند.
هنگامي كه شهيد از آب كوثر سيراب شد، همسر، فرزند، پدر، مادر و اقوام خود را زير
لواي حمد جمع ميكند و پروردگار عالم نيز به خاطر او همة خويشان و خانواده‌اش را
مورد بخشايش خود قرار مي‌دهد و آنان در بهشت در همسايگي امام حسين(ع)، سرور
شهيدان، سكني مي‌گزينند.
قرآن كريم و پيشوايان
معصوم(ع) اين نكته را به ما مي آموزد كه شهيداني كه با نثار جان خود در راه خدا
موجب عظمت و سربلندي اسلام ميشوند،در بهشت در جوار پيامبر اكرم(ص) قرار مي گيرند و
روز قيامت در صف اول و همرديف انبيا و اوليا مي ايستند.
حضرت رسول اكرم(ص) در
فضيلت شهيدان فرمودند: «خداوند هفت فضيلت براي شهيدان راه خدا برشمرده است: با
اولين قطرة خوني كه از بدن شهيد بر زمين ريخته مي شود، تمام گناهان او آمرزيده مي
شود؛ سر شهيد در كنار دو فرشته قرار مي گيرد و آنها گرد و خاك از چهرة او مي
زدايند و به او خوشامد مي گويند؛ از لباسهاي بهشتي بر اندام شهيد پوشانده مي شود؛
در بهشت پذيرايي كنندگان براي معطر كردن شهيد بر يكديگر سبقت مي گيرند؛ پيش از
آنكه روح از پيكر شهيد جدا شود، جايگاه خود را در بهشت مي‌بيند؛ در بهشت به روح او
گفته مي‌شود كه در هر جايگاه و مقامي كه مي‌خواهي اقامت كن؛ شهيد به وجه الله نظر
ميكند و چشمان او روشن مي‌شود و شادمان از اين است كه از الطاف مخصوص الهي
برخوردار مي‌شود و خشنودي پروردگار را درك ميكند.»[8]
حضرت علي(ع) نخستين كسي
است كه در راه مبارزه با كافران و دشمنان اسلام و به منظور برقراري عدالت و مساوات
ميان مسلمانان شمشير خود را با اين شعار حماسه آفرين كه گرامي‌ترين مرگ كشته شدن
در راه خداست، به‌كاربرد و راه جهاد را براي همگان هموار كرد. آن حضرت در نهج‌البلاغه
دربارة فضيلت جهاد سخنان گهرباري فرموده و از مجاهدان راه خدا ستايش و تمجيد
فراوان كرده است. ايشان در زمينة شهادت مي‌فرمايند:
...ان
اكرم الموت القتل، والذي نفس ابن ابي طالب بيده لالف ضربه بالسيف اهون علي من ميته
علي الفراش في غير طاعه الله[9]
همانا گرامي‌ترين مرگ كشته
شدن است. سوگند به آنكه جان پسر ابوطالب به دست اوست، تحمل هزار ضربت شمشير بر من
آسان‌تر از جان دادن در بستري است كه در غير طاعت خدا باشد.
حضرت علي(ع) همچنين كساني
را كه سستي مي‌كنند و از رفتن به ميدان جنگ و جهاد خودداري ميكند، مورد نكوهش و
انتقاد قرار داده است و مي‌فرمايد:«هر كس جهاد را ترك كند، لباس مذلت خواهد
پوشيد.»[10]
اميرمؤمنان(ع) با سخنان
پرشور خود تحول و حماسة شورانگيزي در روح شيعيان، در مقابل ستمگران به وجود آورد،
به همين دليل بايد ما شيعيان به راستي سپاس گزار مولايمان علي(ع) باشيم، زيرا آن
حضرت با گفتار و عمل خود شيوه مبارزه با ستمگران، عهدشكنان و منحرفان را به ما
آموخت.
پي نوشت ها:
[1]. قرآن، توبه/19-20.
[2]. نهج الفصاحه، ص257.
[3]. بحارالانوار، ج100، ص9.
[4]. قرآن، توبه/111.
[5]. تفسيرالميزان، ج 9، ص 10.
[6]. قرآن، صف/4.
[7]. قرآن، آل‌عمران/169.
[8]. وسائل‌الشيعه، ج 11، ص10.
[9]. نهج‌البلاغه، خطبة122.
[10]. همان، خطبة27.